Contents
- Thay đổi lối sống để kiểm soát huyết áp
- Hạn chế tiêu thụ rượu, bia
- Ngừng hút thuốc lá, thuốc lào
- Tăng cường hoạt động thể lực
- Quản lý căng thẳng và nghỉ ngơi hợp lý
- Tránh thay đổi nhiệt độ đột ngột
- Điều trị tăng huyết áp bằng thuốc tại tuyến cơ sở
- Lựa chọn thuốc khởi đầu
- Phối hợp thuốc và điều chỉnh liều
- Quản lý và theo dõi người bệnh
- Xử trí khi chưa đạt huyết áp mục tiêu
- Khi nào cần chuyển tuyến trên hoặc chuyên khoa tim mạch?
- Tải tài liệu liên quan
Việc theo dõi và kiểm soát huyết áp là yếu tố then chốt trong việc duy trì sức khỏe tim mạch và phòng ngừa các biến chứng nguy hiểm. Sau khi được chẩn đoán tăng huyết áp, thường thông qua các thiết bị đo đáng tin cậy, việc áp dụng các biện pháp quản lý phù hợp trở nên vô cùng quan trọng. Điều này bao gồm cả thay đổi lối sống và tuân thủ điều trị y khoa theo chỉ định của bác sĩ, đặc biệt là tại tuyến y tế cơ sở nơi người bệnh được theo dõi sát sao.
Thay đổi lối sống để kiểm soát huyết áp
Để quản lý hiệu quả tình trạng tăng huyết áp, việc điều chỉnh lối sống đóng vai trò nền tảng, giúp hỗ trợ quá trình điều trị và giảm nguy cơ biến chứng.
Hạn chế tiêu thụ rượu, bia
Việc kiểm soát lượng cồn nạp vào cơ thể là rất cần thiết. Đối với nam giới, không nên uống quá 3 cốc chuẩn mỗi ngày và tổng cộng dưới 14 cốc chuẩn mỗi tuần. Đối với nữ giới, giới hạn là dưới 2 cốc chuẩn mỗi ngày và tổng cộng dưới 9 cốc chuẩn mỗi tuần. Cần lưu ý rằng 1 cốc chuẩn tương đương 10g ethanol, có trong khoảng 330ml bia, 120ml rượu vang hoặc 30ml rượu mạnh.
Ngừng hút thuốc lá, thuốc lào
Hút thuốc là yếu tố nguy cơ hàng đầu đối với các bệnh tim mạch. Việc ngừng hoàn toàn hút thuốc lá hoặc thuốc lào là bắt buộc đối với người bệnh tăng huyết áp để bảo vệ sức khỏe tim mạch và mạch máu.
Tăng cường hoạt động thể lực
Vận động thể chất đều đặn mang lại nhiều lợi ích cho hệ tim mạch. Nên duy trì thói quen tập thể dục, đi bộ hoặc các hình thức vận động khác ở mức độ vừa phải, khoảng 30-60 phút mỗi ngày.
Quản lý căng thẳng và nghỉ ngơi hợp lý
Lo âu và căng thẳng thần kinh kéo dài có thể ảnh hưởng tiêu cực đến huyết áp. Người bệnh cần chú trọng việc thư giãn, sắp xếp thời gian nghỉ ngơi đầy đủ và hợp lý để giảm bớt áp lực tâm lý.
Tránh thay đổi nhiệt độ đột ngột
Việc tiếp xúc với môi trường lạnh đột ngột có thể gây co mạch và làm tăng huyết áp tạm thời. Cần có biện pháp giữ ấm cơ thể, đặc biệt là khi thời tiết thay đổi.
Điều trị tăng huyết áp bằng thuốc tại tuyến cơ sở
Bên cạnh thay đổi lối sống, việc sử dụng thuốc là một phần quan trọng trong phác đồ điều trị tăng huyết áp, đặc biệt khi chỉ số huyết áp ở mức cao hoặc có kèm theo các yếu tố nguy cơ khác.
Lựa chọn thuốc khởi đầu
Việc chọn lựa thuốc ban đầu phụ thuộc vào mức độ tăng huyết áp và tình trạng cụ thể của người bệnh:
- Tăng huyết áp độ 1: Bác sĩ có thể cân nhắc lựa chọn một loại thuốc trong các nhóm sau (nếu không có chống chỉ định): lợi tiểu thiazide liều thấp, thuốc ức chế men chuyển (ƯCMC), thuốc chẹn kênh canxi (CCC) loại tác dụng kéo dài, hoặc thuốc chẹn beta giao cảm.
- Tăng huyết áp từ độ 2 trở lên: Thường cần phối hợp hai loại thuốc thuộc các nhóm khác nhau như lợi tiểu, ƯCMC, ức chế thụ thể AT1 của angiotensin II (ƯCTT), CCC, hoặc chẹn beta giao cảm để kiểm soát huyết áp hiệu quả hơn.
Phối hợp thuốc và điều chỉnh liều
Quá trình điều trị thường bắt đầu với liều thấp và phối hợp các nhóm thuốc hạ huyết áp cơ bản một cách từ từ. Ví dụ:
- Lợi tiểu thiazide: Hydrochlorothiazide 12.5mg/ngày.
- Chẹn kênh canxi dạng phóng thích chậm: Nifedipine chậm (retard) 10-20mg/ngày.
- Ức chế men chuyển: Enalapril 5mg/ngày; Perindopril 2,5-5 mg/ngày.
Quản lý và theo dõi người bệnh
Việc quản lý người bệnh tăng huyết áp ngay tại tuyến cơ sở là rất quan trọng. Điều này đảm bảo người bệnh tuân thủ điều trị (uống thuốc đúng, đủ, đều), được giám sát chặt chẽ, tái khám định kỳ, đồng thời giúp phát hiện sớm các tác dụng phụ của thuốc hoặc các biến chứng có thể xảy ra. Quy trình 4 bước quản lý tăng huyết áp tại tuyến cơ sở (tham khảo Phụ lục 3) thường được áp dụng để chuẩn hóa việc theo dõi này.
Xử trí khi chưa đạt huyết áp mục tiêu
Nếu huyết áp chưa được kiểm soát về mức mục tiêu, bác sĩ sẽ điều chỉnh liều lượng thuốc đang dùng lên mức tối ưu hoặc xem xét bổ sung thêm một loại thuốc khác thuộc nhóm khác cho đến khi đạt được hiệu quả mong muốn.
Khi nào cần chuyển tuyến trên hoặc chuyên khoa tim mạch?
Trong một số trường hợp, việc điều trị tại tuyến cơ sở có thể không đủ hiệu quả hoặc tình trạng bệnh diễn biến phức tạp, đòi hỏi sự can thiệp của tuyến trên hoặc chuyên khoa tim mạch. Cần cân nhắc chuyển tuyến khi:
- Tăng huyết áp tiến triển: Tình trạng tăng huyết áp có dấu hiệu đe dọa gây biến chứng cấp tính như cơn tai biến mạch máu não thoáng qua, dấu hiệu suy tim,…
- Xuất hiện biến cố tim mạch: Người bệnh gặp phải các biến cố tim mạch mới như nhồi máu cơ tim, đột quỵ,…
- Không đạt huyết áp mục tiêu: Mặc dù đã tối ưu hóa phác đồ điều trị với nhiều loại thuốc phối hợp tại tuyến cơ sở nhưng huyết áp vẫn không được kiểm soát.
Tải tài liệu liên quan
Để tìm hiểu sâu hơn về cách theo dõi và quản lý huyết áp, bạn có thể tìm kiếm các tài liệu hướng dẫn chi tiết hoặc tham khảo ý kiến từ các chuyên gia y tế. Việc trang bị kiến thức đúng đắn là bước đầu tiên để chủ động bảo vệ sức khỏe tim mạch của bản thân và gia đình.