Ý Nghĩa Cuộc Sống & Sống Tin Điều Mình Chọn Chọn Điều Mình Tin PDF

Bài pháp được giảng bởi Thiền sư Sayadaw U Jotika vào ngày 13/04/1997 tại Úc, do Việt Hùng dịch sang tiếng Việt.

Lời người dịch: Đây là một bài pháp đơn giản nhưng chứa đựng một khung sườn tham khảo quý giá cho cuộc đời của bất cứ ai. Câu chuyện được Thiền sư chia sẻ đặc biệt ý nghĩa cho những người đang ở tuổi trung niên, giai đoạn giữa của cuộc đời. Ngài nhấn mạnh: “Tuổi trung niên là khoảnh khắc mở ra quan trọng của chúng ta.” Hãy nắm bắt cơ hội này một cách có lợi ích nhất. Con xin thành kính tri ân những lời dạy và chia sẻ quý báu của Ngài, kính mong Ngài luôn mạnh khoẻ và bình an.

Như thường lệ, tôi có rất nhiều điều muốn chia sẻ. Tôi sẽ thoải mái hơn nếu thời gian cho phép. Khi phải liên tục nhìn đồng hồ và vội vã, đôi khi tôi không thể kết nối các ý tưởng một cách mạch lạc. Thời gian trôi qua thật nhanh. Tôi có quá nhiều điều muốn nói nhưng lại không có đủ thời gian.

Tôi đã suy ngẫm về chủ đề hôm nay trong một thời gian rất dài, nhiều năm trời. Tôi cũng đã chia sẻ về nó vài lần, nhưng vẫn còn những điều cần bổ sung mà tôi tin rằng bạn sẽ thấy hứng thú. Chủ đề đó là gì? Ngắn gọn, đó là “Chúng ta đang sống vì điều gì?” Đây là câu hỏi mà tôi đã tự hỏi mình từ khi còn rất trẻ. Một cách hỏi khác là: “Tôi thực sự yêu thích làm điều gì?” Thực chất, ý nghĩa của hai câu hỏi này là như nhau. Nếu bạn trả lời được chúng, bạn sẽ có cùng một câu trả lời. Điều này rất quan trọng. Nếu không biết mình sống vì điều gì, không biết mình thực sự yêu thích làm gì, cuộc đời chúng ta sẽ trở nên vô nghĩa, thiếu mục đích. Do đó, việc tìm ra câu trả lời là vô cùng cần thiết.

Các Giai Đoạn Cuộc Đời và Sự Thay Đổi Giá Trị

Thuở Ban Đầu: Sinh Tồn và Mối Quan Hệ

Chúng ta hãy bắt đầu từ điểm khởi đầu… Vào ngày chúng ta sinh ra, điều gì là quan trọng nhất? Đó là sự tồn tại, là sống sót. Cha mẹ chăm sóc, cho chúng ta ăn uống, và chúng ta dần lớn lên. Khi bắt đầu nhìn và nghe được, động cơ của chúng ta thay đổi. Chúng ta hứng thú với thế giới xung quanh. Ban đầu chỉ ăn, ngủ, vệ sinh, nhưng sau vài ngày, vài tháng, chúng ta quan sát mọi người, làm quen với khuôn mặt cha mẹ, đặc biệt là mẹ. Giọng nói, sự ôm ấp của mẹ mang lại cảm giác an toàn, ấm áp. Mối quan hệ với cha mẹ trở nên thiết yếu.

Khi nhận thức rõ hơn, chúng ta xây dựng mối quan hệ với anh chị em. Các mối quan hệ trở thành một phần quan trọng. Nếu một đứa trẻ chỉ được cho ăn uống mà không có sự tương tác, không có mối quan hệ, nó sẽ không thể tồn tại khỏe mạnh. Chúng ta cần nhiều hơn là thực phẩm. Mối quan hệ là sự nuôi dưỡng thiết yếu. Chúng ta cần được tiếp xúc, được nói chuyện (dù chưa hiểu), cảm nhận được sự mong muốn, yêu thương, coi trọng. Ngay cả trước khi biết nói, trẻ em đã rất cần các mối quan hệ. Như vậy, sự nuôi dưỡng, thực phẩm và mối quan hệ là những điều cốt lõi ở giai đoạn này.

Khám Phá và Sáng Tạo: Tuổi Ấu Thơ

Chúng ta lớn dần, cơ thể khỏe mạnh hơn, bắt đầu tập đi, khám phá thế giới. Chúng ta không thể ngồi yên. Sau khi ăn no, ngủ đủ, chúng ta muốn vận động, phát triển tiềm năng tay chân. Khám phá môi trường xung quanh nhà, xây dựng quan hệ với anh chị em, bạn bè cùng trang lứa là điều cần thiết. Chơi đùa, cười nói cùng nhau. Chỉ có mối quan hệ với cha mẹ là không đủ.

Chúng ta bắt đầu chơi với đồ chơi, và quan trọng hơn là tự làm đồ chơi. Khi còn bé, tôi tự làm nhiều đồ chơi từ nắp chai, que gỗ, ly tách. Đó là sự sáng tạo, một bản tính tự nhiên của con người. Chúng ta chia sẻ đồ chơi, nhưng đôi khi cũng ích kỷ. Cả hai bản tính này đều tồn tại. Chúng ta học cách chia sẻ và cả cách giữ lấy đồ của mình. Đôi khi chúng ta đánh nhau, đó cũng là điều cần thiết để học cách đấu tranh cho bản thân một cách công bằng, học cách khẳng định mình và thử thách giới hạn. Chúng ta học về quyền của người khác và quyền của mình, học cách tôn trọng giới hạn của nhau và hợp tác. Nếu không chơi cùng bạn bè, chúng ta sẽ cô đơn. Vì vậy, chúng ta học cách không thể luôn ích kỷ, cần phải rộng rãi và hợp tác.

Trong quá trình chơi đùa, chúng ta học cách xây dựng mối quan hệ. Đôi khi làm tổn thương người khác, đôi khi bị tổn thương. Có lúc chúng ta bỏ qua, có lúc lại giận dữ, buồn bã. Cha mẹ khuyên làm hòa. Chúng ta học được rằng, ngay cả khi bị tổn thương, chúng ta vẫn cần duy trì mối quan hệ. Không thể cắt đứt mọi mối quan hệ chỉ vì bị tổn thương, nếu không sẽ chẳng còn ai để chơi cùng. Cha mẹ cũng có lúc làm chúng ta tổn thương. Chúng ta học cách hiểu, tha thứ và duy trì quan hệ, điều đó giúp chúng ta trở nên cao thượng hơn.

Đi Học và Kỷ Luật: Sự Thay Đổi Lớn

Chúng ta lớn lên, 3, 4, 5 tuổi… Rồi một thay đổi quan trọng xảy ra: đi học. Đây là một sự chuyển biến lớn. Ở nhà, chúng ta được chăm sóc, chiều chuộng. Muốn ăn là có, muốn ngủ có thể sà vào lòng bà. Nhưng ở trường, mọi thứ khác hẳn. Không thể ngủ khi muốn, không thể chơi khi thích. Phải tuân theo thời khóa biểu: giờ học, giờ chơi, giờ ăn, giờ ngủ. Chủ yếu là học tập và chú ý.

Đây là một thay đổi cần thiết. Chúng ta học về kỷ luật – làm điều gì đó tốt cho hiện tại và cả tương lai. Muốn chơi ngay nhưng phải học trước, chơi sau. Đây là sự hạn chế, tự kiềm chế, và nó rất quan trọng. Hạn chế là tích cực, không phải tiêu cực. Kỷ luật là làm điều có lợi ích lâu dài. Học cách chờ đợi. Ở trường, chúng ta học cách đợi đến giờ về nhà mới chơi, đợi đến giờ ăn, giờ ngủ.

Tuổi Dậy Thì: Khẳng Định Bản Thân và Trách Nhiệm

Chúng ta tiếp tục lớn, vượt qua các kỳ thi, học hành chăm chỉ. Rồi bước vào tuổi dậy thì (teen). Đây lại là một thay đổi lớn khác về cơ thể và tâm lý. Đôi khi chúng ta sợ hãi vì không hiểu chuyện gì đang xảy ra. Nếu không được người lớn giải thích, việc thích nghi sẽ khó khăn.

Ở giai đoạn này, những gì chúng ta coi trọng cũng thay đổi. Chúng ta bắt đầu có ý kiến riêng. Cha mẹ, thầy cô có thể bảo điều này quan trọng hơn, nên làm cái này thay vì cái kia. Chúng ta học cách xác định điều gì là quan trọng nhất ở giai đoạn này. Chúng ta trở nên nổi loạn hơn, muốn khẳng định “tôi là…”. Khi còn nhỏ, chúng ta vâng lời, nhưng ở tuổi 13, 14, 15, chúng ta bắt đầu cân nhắc và đôi khi nói “không”. Chúng ta muốn cha mẹ biết mình có sở thích riêng, suy nghĩ và ý tưởng riêng. Chúng ta quả quyết hơn, nổi loạn hơn. Thực ra, đây là một điều tích cực.

Cha mẹ và các bạn trẻ cần hiểu giai đoạn quan trọng này. Chúng ta đang học cách trở nên độc lập, đứng trên đôi chân của mình, tự ra quyết định. Nhưng đồng thời, chúng ta cũng phải học cách chịu trách nhiệm. Nhiều người chỉ muốn nổi loạn, tự do, không muốn bị sai bảo, nhưng lại quên mất trách nhiệm. Cần khéo léo dạy con trẻ rằng tự do, độc lập, tự suy nghĩ là tốt, nhưng phải đi kèm với trách nhiệm. Cha mẹ không thể ở bên cạnh mãi để chỉ bảo hay chăm sóc. Con trẻ cần học cách tự chăm sóc bản thân.

Nếu cha mẹ giúp đỡ một cách nhẹ nhàng, tôn trọng, tử tế và thấu hiểu, con trẻ sẽ học hỏi và trưởng thành. Sự nổi loạn sẽ không trở nên tiêu cực mà biến thành trách nhiệm, khả năng phát triển phẩm chất tốt đẹp. Chúng thậm chí có thể giúp đỡ lại cha mẹ.

Ở tuổi dậy thì, học cách trở nên độc lập là giá trị cao nhất. Chúng ta không còn là trẻ con, nhưng cũng chưa phải người lớn. Đây là giai đoạn chuyển tiếp khó khăn. Nhiều người lớn tuổi (40, 50) ở đây hẳn đã trải qua và biết nó khó khăn, đau khổ thế nào khi bị cha mẹ hiểu lầm. Chúng ta học cách tự lập, tự quyết định, lựa chọn riêng. Đôi khi cha mẹ lại nói “con ngày càng không nghe lời”, khiến chúng ta cảm thấy tội lỗi. Cha mẹ cần hiểu rằng đây là sự thay đổi cần thiết, là điều quan trọng nhất con trẻ phải làm ở giai đoạn này.

Đại Học và Sự Tự Do: Cơ Hội và Thách Thức

Sau trung học, chúng ta vào đại học hoặc cao đẳng. Nhiều người phải rời xa gia đình, chuyển đến thành phố khác. Không còn ai bên cạnh bảo ban nên làm gì, không nên làm gì, kết bạn với ai, đi đâu. Chúng ta tự do làm mọi điều mình muốn. Nếu chưa học được cách chịu trách nhiệm, tự kỷ luật, chúng ta có thể phạm những sai lầm nghiêm trọng, thậm chí hủy hoại cuộc đời mình. Nhiều bạn trẻ đã như vậy, thật lãng phí. Tiềm năng trở thành một chúng sinh đẹp đẽ, cao thượng có thể bị phá hỏng. Vì vậy, cha mẹ cần hiểu và con trẻ cũng cần nhận thức được những gì đang diễn ra và cần phải làm.

Chúng ta cần dạy con trẻ về các giá trị. Giá trị bạn coi trọng sẽ và nên thay đổi theo từng giai đoạn cuộc đời. Không thể bắt một đứa trẻ 3, 4 tuổi hành thiền vì đó không phải giá trị phù hợp với lứa tuổi đó. Giai đoạn đó nên dạy trẻ chơi đùa, hợp tác. Khi lớn hơn, chúng ta ưu tiên các giá trị khác. Không thể cứ mãi bám víu vào cùng một giá trị.

Lập Nghiệp và Gia Đình: Những Lựa Chọn Quan Trọng

Chúng ta vào đại học, học hành chăm chỉ, học cách xây dựng mối quan hệ, tìm bạn đời. Tốt nghiệp, tìm việc, kiếm tiền, kết hôn, mua nhà. Nếu lựa chọn đúng đắn, chúng ta có một gia đình hạnh phúc. Nhưng lựa chọn đúng là rất khó vì chúng ta chưa đủ trưởng thành, thường bị si mê lôi cuốn. Đôi khi vì cô đơn mà vội vàng chọn một người làm bạn đời, nhưng mối quan hệ đó không bền vững. Tỷ lệ ly hôn cao là một minh chứng buồn.

Ở giai đoạn này, thật quan trọng nếu người lớn có thể dạy con trẻ cách đưa ra lựa chọn đúng đắn, tìm người bạn đời phù hợp. Nhưng chẳng có trường lớp nào dạy điều đó: cách làm cha, làm mẹ, làm vợ, làm chồng tốt. Cứ như thể đó là việc đơn giản nhất, không cần học kỹ năng. Về mặt sinh lý, chúng ta có thể làm cha mẹ từ tuổi 13, 14, 15, nhưng về tâm lý thì chưa đủ trưởng thành. Cần dạy con trẻ cách trở nên trưởng thành, làm một người bạn đời, người cha mẹ tốt. Đây là giá trị ưu tiên ở giai đoạn này.

Một số người bắt đầu học thiền từ tuổi teen, điều này rất tốt. Họ trở nên trưởng thành, có trách nhiệm hơn, đưa ra lựa chọn đúng đắn hơn.

Khủng Hoảng Tuổi Trung Niên và Sự Chuyển Hóa

Giai Đoạn Giữa Cuộc Đời: Nhìn Lại và Đánh Giá

Chúng ta tiếp tục trưởng thành, lập gia đình, có con. Con cái lớn lên rồi cũng rời xa gia đình. Giờ đây, nhiều người trong chúng ta ở độ tuổi 40, 50. Khi còn trẻ, chúng ta có nhiều ước mơ: làm điều này, việc kia, thành công, hạnh phúc. Nhưng thực tế, chỉ một số ít thực hiện được ước mơ. Hầu hết chúng ta đều có những thất vọng. Đó là chuyện bình thường. Không phải mọi ước mơ đều thành hiện thực.

Vậy chúng ta cần làm gì? Có thể chỉ cần thay đổi ước mơ, thay đổi mục tiêu, chuyển sang một điều gì đó mà chúng ta thực sự yêu thích làm. Giống như khi bé thích chơi, thích ăn sô-cô-la, lớn lên chúng ta dừng lại. Mọi thứ luôn thay đổi. Điều quan trọng là nhận ra hướng đi của sự thay đổi. Chúng ta đang đi về đâu?

Ở độ tuổi 40-60, mục tiêu thời trẻ (học vấn tốt, việc tốt, kiếm tiền, gia đình, hưởng thụ thú vui dục lạc) có còn phù hợp? Có thể không. Chúng ta cần một mục tiêu tốt hơn, một giá trị cao hơn. Tuổi trung niên (khoảng 35-40 trở đi) là thời điểm tâm lý cực kỳ quan trọng. Tuổi thọ trung bình khoảng 70, vậy 35 là điểm giữa. Sau 35, cuộc đời chuyển sang buổi chiều, mặt trời đang lặn dần. Đôi khi nghĩ về điều này, chúng ta thấy sợ hãi: “Cuộc đời đã xế chiều mà tôi còn chưa học được cách sống.”

Tuổi trung niên là khoảnh khắc mở ra rất quan trọng. Chúng ta đã có nhiều trải nghiệm, hưởng thụ, cũng trải qua nhiều vất vả, khổ đau, học được nhiều từ sai lầm. Cuộc sống mở ra như một đóa hoa mới nở. Chúng ta trở nên trưởng thành hơn. Người ta nói “cuộc sống bắt đầu ở tuổi 40” là có lý do. Bạn có nhiều thứ, đạt được thành tựu, nhưng cũng có nhiều thất vọng. Có thể bạn đã hoàn thành ước mơ, có tiền bạc, nhà cửa, địa vị. Nhưng liệu bạn có thực sự thỏa mãn, hạnh phúc không? Hãy tự hỏi mình điều đó.

Hầu hết chúng ta rất bận rộn. Tôi cũng vậy, luôn bận rộn làm những điều mình thực sự yêu thích. Bạn có thực sự thích thú với công việc mình đang làm không? Cuộc sống gia đình có thỏa mãn không? Đây là những câu hỏi quan trọng cần tự vấn ở tuổi trung niên. Cần tạm dừng, xem xét lại: Điều gì đã xảy ra? Chúng ta đã làm gì? Sống vì điều gì? Động lực để bước tiếp là gì? Nếu có trí tuệ, chánh niệm, nhìn lại cuộc đời, chúng ta có thể học được rất nhiều từ những việc đã làm, cả tốt đẹp lẫn sai lầm, khổ đau lẫn hạnh phúc. Sự chuyển tiếp này là lúc đánh giá lại các giá trị trước đây. Chúng ta cần làm việc đó.

Câu Chuyện Về Vị Bác Sĩ Canada: Tìm Lại Ý Nghĩa

Tôi sẽ kể về một người bạn bác sĩ người Canada. Anh ấy thông minh, đẹp trai, cao lớn, xuất thân từ gia đình giàu có, thành đạt, vô thần. Anh học hành chăm chỉ, trở thành bác sĩ giỏi, rất thành công, kết hôn với phụ nữ xinh đẹp. Anh kiếm nhiều tiền, mua nhà lớn như lâu đài, có 3 chiếc xe hơi, một cô con gái.

Nhưng khi bước qua tuổi 40, anh dần mất động lực đi làm. Mỗi sáng thức dậy, anh không muốn đi làm nữa. Công việc lặp đi lặp lại, không còn mới mẻ hay thử thách, chỉ là thủ tục. Anh kiếm tiền nhưng không thấy thỏa mãn, không vui thú. Cuộc sống trở thành một vòng lặp: bệnh viện, bệnh nhân, phẫu thuật, tiền, về nhà. Dần dần, anh mất hết động lực, đôi khi còn gọi điện báo nghỉ hoặc hoãn phẫu thuật. Anh cũng mất dần sự quan tâm đến vợ con, chỉ đưa tiền, giúp đỡ khi được nhờ, còn lại thì thờ ơ. Anh lo lắng: “Tại sao tôi không còn muốn gì nữa? Không có gì làm tôi hứng thú.”

Anh xin nghỉ phép dài, về nông thôn làm những việc anh nghĩ sẽ mang lại hạnh phúc, nhưng vẫn không thỏa mãn. Tình trạng trở nên không thể chịu đựng nổi, anh đi khám bác sĩ tâm lý và được chẩn đoán trầm cảm. Nhưng biết tên bệnh cũng không giải quyết được gốc rễ vấn đề: mất hứng thú, mất động lực. Tại sao một người thành công, có mọi thứ lại rơi vào tình trạng này? Anh nói: “Tôi có tất cả những gì mình muốn, những gì mọi người ao ước, nhưng tôi vẫn mất hết hứng thú.”

Thuốc và trị liệu chỉ có tác dụng tạm thời. Cuối cùng, anh bỏ việc, giam mình trong phòng xem TV. Anh mất hứng thú với gia đình, bảo vợ muốn đi đâu thì đi, làm gì thì làm. Họ ly hôn, con gái gửi vào trường nội trú. Anh bán nhà, bán hai chiếc xe, giữ lại một chiếc và bắt đầu lái xe đi lang thang, sống như một người hippie, không cạo râu, cắt tóc, trở nên luộm thuộm, thiếu kỷ luật. Anh ăn khi muốn, đôi khi chẳng ăn gì, sử dụng chất gây nghiện, ăn mặc bê trễ. Bạn bè gặp lại đều tiếc nuối nhưng không giúp được gì.

Cuối cùng, anh chán cả đất nước mình, cảm thấy bị mắc kẹt trong một cái bẫy. Bẫy gì? Đó là câu hỏi quan trọng. Anh bán nốt chiếc xe, chỉ giữ lại túi nhỏ, hộ chiếu và ít tiền, đến tạm biệt một người bạn và nói: “Tôi đã bán hết mọi thứ, giờ tôi sẽ rời khỏi đây. Tôi và vợ đã ly hôn. Nếu vất bỏ được cả hộ chiếu và tiền bạc thì tôi thực sự tự do.”

Hãy cố gắng hiểu cảm giác của anh ấy. Có thể bạn cũng từng cảm thấy tương tự. Người bạn nói rằng, ngay cả khi vất bỏ hết mọi thứ vật chất, anh vẫn không thể tự do. Tự do thực sự nằm trong tâm trí, trong hiểu biết, trí tuệ sâu sắc. Anh rời quê hương, đi khắp thế giới, chủ yếu là các nước châu Á, vì quá chán ngán văn hóa vật chất, cạnh tranh của phương Tây.

Hành Trình Tìm Kiếm Sự Bình Yên: Thiền Tập

Ở phương Đông, anh gặp lại một người bạn là thiền sinh giỏi. Người bạn này sống ngăn nắp, làm việc, tiết kiệm, hành thiền, và khá hạnh phúc. Sau khi trò chuyện, người bạn thiền sinh khuyên: “Tại sao bạn không thử hành thiền?” Anh bạn bác sĩ đang tuyệt vọng, liền đồng ý thử: “Tôi sẵn sàng làm bất cứ điều gì để sống có ý nghĩa và thỏa mãn. Tôi đã thử quá nhiều thứ mà không có gì thực sự hiệu quả.”

Anh đến một thiền viện, tham gia khóa thiền 10 ngày. Anh đã sẵn sàng từ bỏ mọi thứ, chán ngán hạnh phúc dục lạc. Ba ngày đầu ngồi thiền 10-12 tiếng thật kinh khủng, tâm trí náo loạn. Nhưng anh quyết tâm. Sau 3-4 ngày, tâm anh dần định tĩnh. Sau 7-8 ngày, đôi lúc anh cảm thấy bình yên và tĩnh lặng sâu sắc, dù chỉ vài khoảnh khắc ngắn ngủi (4-5 phút). Anh nhận ra: “Đây mới là tự do thực sự. Không suy nghĩ, không tham muốn, không đau đớn thể xác hay tinh thần. Chỉ là sự bình yên trong trẻo.” Đó là điều anh muốn.

Anh tiếp tục tham gia các khóa thiền liên tiếp, hành thiền trong thời gian dài, có lẽ vài năm. Anh không muốn làm gì khác ngoài thiền. Ở thiền viện, anh sống đơn giản, ăn chay, hành thiền cả ngày (ngồi 1 giờ, nghỉ 10 phút, lặp lại). Anh cố gắng và phát triển được tuệ giác Vipassana sâu sắc, hiểu rõ bản chất của tâm, của hạnh phúc, bất hạnh, bình yên, sáng rõ, trí tuệ.

Nhìn lại cuộc đời mình, anh thấy rõ những gì đã xảy ra. Thiền viện có thực hành thiền tâm từ. Khi tâm định tĩnh, anh nghĩ về những người mình biết. Anh cảm nhận nỗi đau, sự thất vọng của mọi người, sự tìm kiếm tuyệt vọng một điều gì đó mà họ không biết là gì. Anh nhận ra mình đã tìm thấy điều đó: hạnh phúc và sự định tĩnh bên trong tâm, không phải ở bên ngoài. Văn hóa vật chất đã tẩy não chúng ta, khiến ta tin hạnh phúc đến từ việc mua sắm. Đó là cái bẫy. Dù thất vọng nhiều lần, chúng ta vẫn muốn tin vào nó.

Khi rải tâm từ đến người vợ cũ, anh cảm nhận sâu sắc lòng trắc ẩn, tình thương, nỗi đau, sự cô đơn, cảm giác bị chối bỏ của cô ấy. Anh đã bỏ cô ấy đi. Anh trở về nước, tìm gặp vợ cũ, mở lòng chia sẻ cảm xúc, lý do cho những hành động của mình. Với sự chân thành, cởi mở, anh xin lỗi cô. Họ kết hôn lại.

Anh giải thích: “Lúc đầu, tôi cưới cô ấy vì si mê sắc đẹp, tin rằng cô ấy sẽ mang lại khoái lạc và hạnh phúc.” Nhưng sắc đẹp phai tàn, và không ai có trách nhiệm mang lại hạnh phúc cho người khác. Sự si mê mất đi. “Bây giờ, tôi kết hôn lại vì lòng trắc ẩn, vì tình thương yêu. Cô ấy đã quá tốt với tôi, nhưng tôi đã không nhận ra vì quá ích kỷ.” Giờ đây, không còn ích kỷ, anh thấy được những điều tốt đẹp cô ấy đã làm. Họ trở thành bạn tốt. Anh mong muốn và hỗ trợ vợ hành thiền để cô cũng tìm thấy bình yên nội tại. Vợ anh bắt đầu thực hành và cũng trải nghiệm được sự định tĩnh, bình yên.

Sự Thay Đổi Trong Công Việc và Cuộc Sống

Anh trở lại làm bác sĩ nhưng với thái độ hoàn toàn khác. “Trước kia, tôi muốn nhiều bệnh nhân hơn để kiếm nhiều tiền hơn. Bây giờ, tôi muốn ít bệnh nhân hơn để dành nhiều sự chú ý hơn cho họ.” Anh trở nên kiên nhẫn, lắng nghe, tìm hiểu mọi vấn đề của bệnh nhân (sức khỏe, tâm lý, gia đình, công việc). Anh muốn giúp đỡ họ một cách toàn diện, không chỉ kê đơn, phẫu thuật. “Bây giờ tôi không trị liệu bệnh nhân nữa, tôi trị liệu cả cuộc đời họ.” Anh vẫn kê đơn thuốc, nhưng còn dạy cả thiền chánh niệm. “Dù tôn giáo của bạn là gì, hãy thực hành chánh niệm. Nó sẽ cải thiện tâm trí, cuộc sống, sức khỏe, công việc, mọi thứ.”

Anh làm việc khoảng 6 tháng mỗi năm để tiết kiệm tiền. Anh kiếm ít hơn trước nhưng sống đơn giản, không xa xỉ, nên tiết kiệm được nhiều. 6 tháng còn lại anh dành để hành thiền và dạy thiền. Cuộc sống trở nên cân bằng. Anh nói: “Ngay cả khi làm việc, đó cũng là sự thực hành tâm linh của tôi. Tôi làm việc không chỉ để kiếm tiền.” Công việc trở nên mãn nguyện hơn nhờ thái độ đúng đắn.

Để làm điều gì đó trở nên mãn nguyện, hãy nhìn vào trái tim mình: Tại sao bạn làm điều đó? Động lực của bạn là gì? Lòng từ bi, thương yêu, hay sự ích kỷ? Với sự ích kỷ, bạn có thể kiếm được tiền, nhưng không bao giờ có được sự mãn nguyện thực sự. Khi cuộc đời kết thúc, bạn có thể chua chát nhận ra: “Cố gắng cả đời mà rút cuộc vẫn trắng tay.”

Tu Dưỡng Trí Tuệ: Nhiệm Vụ Của Tuổi Trung Niên

Câu chuyện của người bạn bác sĩ cho chúng ta bài học quý giá. Đối với tôi, mọi người, mọi sự vật đều là Pháp (Dhamma). Bạn kể chuyện, tôi thấy Pháp. Đọc sách vật lý, tôi cũng thấy Pháp. Pháp ở khắp mọi nơi. Chỉ cần có cái nhìn đúng đắn. Đức Phật dạy không gì vượt ra khỏi Tứ Diệu Đế. Mọi thứ xảy ra đều nằm trong đó.

Sự chuyển tiếp sang buổi chiều của cuộc đời là lúc đánh giá lại các giá trị, nhận ra sai lầm trong quá khứ. Khi trưởng thành hơn qua quan sát, học hỏi, thực hành thiền, chúng ta thấy những đánh giá trước đây có thể sai lầm. Chúng ta từ bỏ cái sai, tiến về phía trước với hiểu biết đúng đắn hơn. Sẵn sàng từ bỏ, sẵn sàng thay đổi là rất quan trọng.

Chúng ta thường bước vào buổi chiều cuộc đời mà không hề chuẩn bị. Cần phải chuẩn bị. Không nên nghĩ buổi chiều kém hơn buổi sáng. Thực ra, nửa sau cuộc đời nên tốt hơn, mãn nguyện hơn. Khi còn trẻ, cuộc đời đòi hỏi vui chơi, hưởng thụ, kiếm tiền, lập gia đình. Nhưng khi lớn tuổi, những đòi hỏi đó không còn hợp lý. Chúng ta cần thay đổi. Giai đoạn này, cuộc đời đòi hỏi sự phát triển các phẩm chất bên trong, phẩm chất tâm linh. Nhưng chúng ta thường không để ý, tin vào quảng cáo hơn là tiếng nói từ trái tim mình. Chúng ta vẫn bám víu vào những sự thật, lý tưởng cũ đã lỗi thời, giống như chiếc áo cũ cần cởi bỏ.

Không thể sống nửa sau cuộc đời giống như nửa đầu. Cần thay đổi chương trình. Cơ thể thay đổi, tâm lý thay đổi. Những gì tuyệt vời buổi sáng trở nên khiêm tốn buổi tối. Tu dưỡng trí tuệ – quá trình thuần hóa phần thú tính bên trong – là đặc quyền và nhiệm vụ của tuổi trung niên, khi đã qua bên kia con dốc cuộc đời. Đây là thời điểm tốt nhất để làm việc đó. Chúng ta cần là tấm gương tốt cho thế hệ trẻ, truyền đạt kiến thức, kinh nghiệm. Trở thành người tốt hơn và trao truyền điều đó.

Tu dưỡng trí tuệ không phải là lời nói suông, mà là sự phát triển nội tại, không nhìn thấy được. Những gì quan trọng nhất thường ẩn sâu bên trong. Trước khi dạy người khác, ta phải phát triển bản thân mình trước. Nếu không, sự tu dưỡng trí tuệ sẽ đi xuống, con người trở nên hung hăng, ích kỷ, tự hủy hoại mình và người khác.

Kiếm tiền, lập gia đình là bản tính tự nhiên, không phải tu dưỡng trí tuệ. Tu dưỡng trí tuệ vượt lên trên mục đích bản năng. Ví dụ: lập gia đình là tự nhiên, nhưng đối xử với bạn đời bằng sự tử tế, quan tâm, lòng trắc ẩn, chân thành, cởi mở, tôn trọng thực sự – đó là tu dưỡng trí tuệ. Những phẩm tính cao thượng này có sẵn trong ta như hạt giống. Chỉ cần vun trồng.

Khi đạt đến mức độ tu dưỡng trí tuệ cao hơn, ta từ bỏ sự cưỡng ép bên ngoài, quay về tự phát triển bản thân. Ở tuổi trung niên, chúng ta đã sẵn sàng. Mục đích đầu tiên (sinh tồn, duy trì nòi giống, kiếm tiền, địa vị) được hỗ trợ bởi tự nhiên, giáo dục. Nhưng mục đích thứ hai (tu dưỡng trí tuệ) lại có rất ít hoặc không có sự trợ giúp. Có nhiều khóa đào tạo kiếm tiền, nhưng rất ít đào tạo phát triển phẩm chất bên trong.

Cộng đồng này (ám chỉ nơi bài pháp được giảng) dành cho mục đích đó: phát triển phẩm chất tâm linh. Chúng ta cần chú ý hơn, làm việc cùng nhau, giúp đỡ, hỗ trợ lẫn nhau. Hãy dành nhiều thời gian, công sức, và cả nguồn lực (tài chính) cho mục đích này. Đây là lợi ích chung, cho bạn, cho tôi, cho tất cả chúng ta, không phải vì mục đích ích kỷ hay lòng tham. Hãy suy nghĩ nghiêm túc về điều này. Chúng ta cần nhau để phát triển sự tu dưỡng trí tuệ.

Tôi nghĩ mình đã trình bày những điểm quan trọng. Tuổi trung niên là thời điểm then chốt. Hãy chú ý hơn, dành thời gian và nỗ lực để tu dưỡng trí tuệ. Hy vọng bạn hiểu được điều này. Những gì tôi chia sẻ chỉ là gợi ý. Bạn cần suy ngẫm và áp dụng vào cuộc sống của chính mình. Cuộc đời bạn là ngữ cảnh thực tế. Chỉ nghe thôi thì chưa đủ. Hãy mang những ý tưởng này vào thực hành, nó sẽ trở thành hiện thực, trở nên ý nghĩa. Ý nghĩa thực sự không nằm trong lời nói, mà trong cuộc đời bạn. Hãy thực hành chăm chỉ hơn, chú ý hơn để phát triển các phẩm tính tu dưỡng trí tuệ. Tôi xin dừng ở đây.

Giới thiệu Tác giả và Dịch giả

Thiền sư Sayadaw U Jotika: Một thiền sư đáng kính, người đã giảng bài pháp này. Những lời dạy của Ngài tập trung vào việc áp dụng trí tuệ Phật giáo vào cuộc sống hàng ngày, giúp mọi người tìm thấy ý nghĩa và bình yên nội tại.

Việt Hùng: Người dịch bài pháp sang tiếng Việt. Anh là tác giả của các cuốn sách như The Happiness Journal, Tản mạn về Hạnh phúc, NGẪM CAFÉ và đã dịch nhiều tác phẩm Phật giáo giá trị khác như Tầm nhìn của Pháp, Trái tim thiền Phật giáo, Thiền cho người mới bắt đầu… Anh quan tâm sâu sắc đến phát triển cá nhân và hạnh phúc trong cuộc sống.

Đánh giá và Suy ngẫm

Bài pháp “Chúng ta đang sống vì điều gì?” của Thiền sư Sayadaw U Jotika, qua lời dịch của Việt Hùng, là một kim chỉ nam sâu sắc cho hành trình cuộc đời. Bài pháp không chỉ đặt ra câu hỏi cốt lõi về mục đích sống mà còn phân tích tinh tế sự thay đổi các giá trị và ưu tiên qua từng giai đoạn, từ thuở ấu thơ đến tuổi trưởng thành và đặc biệt là giai đoạn trung niên đầy bước ngoặt.

Câu chuyện về vị bác sĩ Canada là một minh họa sống động cho thấy sự trống rỗng có thể xuất hiện ngay cả khi đạt được mọi thành công vật chất theo tiêu chuẩn xã hội. Nó nhấn mạnh rằng hạnh phúc và sự mãn nguyện đích thực không nằm ở bên ngoài mà ở sự bình yên và trí tuệ nội tâm, có thể được vun bồi qua thực hành tâm linh như thiền định.

Bài pháp đặc biệt nhấn mạnh tầm quan trọng của tuổi trung niên – không phải là dấu hiệu của sự tàn lụi mà là cơ hội vàng để “tu dưỡng trí tuệ”, đánh giá lại cuộc sống, từ bỏ những giá trị lỗi thời và hướng tới sự phát triển các phẩm chất cao thượng như lòng từ bi, sự hiểu biết và trách nhiệm. Đây là lời kêu gọi mạnh mẽ để mỗi người sống có ý thức hơn, tìm kiếm ý nghĩa sâu sắc hơn và đóng góp tích cực cho bản thân và cộng đồng trong nửa sau của cuộc đời. Việc tự vấn “Tôi đang sống vì điều gì?” và “Tôi thực sự yêu thích làm gì?” trở thành chìa khóa để mở ra một chương mới đầy ý nghĩa và mãn nguyện.

Tải Sách PDF “Chúng Ta Đang Sống Vì Điều Gì?”

Bạn có thể tìm đọc và tải về bài pháp ý nghĩa này dưới dạng ebook hoặc PDF để suy ngẫm kỹ hơn:

• Google Play: https://tinyurl.com/2p9hbkkp
• Apple Books: http://books.apple.com/us/book/id6503229378
• Tải về định dạng EPUB: https://saigonmeditationproject.org/wp-content/uploads/2022/10/chung-ta-dang-song-vi-dieu-gi.epub_.zip
• Tải về định dạng PDF: https://saigonmeditationproject.org/wp-content/uploads/2024/11/Chung-ta-dang-song-vi-dieu-gi.pdf

Bạn cũng có thể tham khảo bài gốc tiếng Anh tại đây: Dhamma talk: What are we living for?

Hãy dành thời gian đọc và chiêm nghiệm bài pháp này để tìm thấy những định hướng giá trị cho cuộc sống của chính bạn.

TẢI SÁCH PDF NGAY